1880 Kürt Ayaklanması; Şeyh Ubeydullah Nehri

 Celile Celil

Celîlê Celîl'in 1880 Kürt Ayaklanması adlı Şeyh Ubeydullah Nehri ayaklanmasını ele alan araştırması Avesta yayınlarından çıktı. Kitap Rusçadan Türkçeye Yaşar Abdülselamoğlu tarafından çevrildi. Bu araştırma, Kürt halkının kurtuluş mücadelesi tarihinin önemli aşamalarından birine; XIX. yüzyıldaki Kürt hareketinin en doruk noktası olan 1880 Şeyh Ubeydullah Kürt Ayaklanması'na adanmıştır. Bu ayaklanma büyük bir alanı kaplayan muazzam boyutlarıyla dikkatleri üzerine çekmiştir. Türk ve İran iktidarlarının adaletsizliğine ve sosyal baskıya karşı bağımsızlık için savaşmışlardır. Ayaklanmanın boyutları, yalnız Türk ve İran hükümetlerini değil, aynı zamanda İngiltere, Rusya, Avusturya ve başka devletleri de tedirgin etmiştir. Histografide bu konuda özel bir araştırma yapılmamıştır. XIX. yüzyıl Kürt tarihi üzerine yapılan az sayıdaki genel çalışmalar içinde, bu ayaklanma kapsamlı bir incelemeye tabi tutulmamıştır. Yazar, 1878-1882 yılları arasında büyük bir güce sahip olan Kürt hareketini ele almaya, 1880 Ayaklanması'nı doğuran sosyal, ekonomik ve siyasi nedenleri göstermeye; ayrıca Türkiye'nin Kürt politikasını doğru bir şekilde anlamak için, mümkün olduğu kadar Ermeni-Kürt ilişkilerine değinmeye çalışmaktadır.