Metni Veren Ye Kirdki Xebate Kurdoloji ye Peter Lerchi

Seyidxan Kurij

Peter. J. A. Lerch yew ziwanzana yo Rus o. Ey seserre 19. de warê kurdolojî de xebat kerda. O zanayê Rusan ê verênan ra yewo ke warê kurdolojî de xebat kerda.Serranî 1853 -56 de taye kurdî ke herbî benatey Îmaparatorîya Osmanî û Çarîya Rusya de hesîr gerîyayî, bajarî Rusya Smolonskî - Roslow de yenî ca kerdiş. Peter Lerch bi misadeyî îdareyî Akademîyî Qralîyet yê Zanayîye de qisimî Tarîx - Ziwanzanî şino bajarî Roslow û îtya de 11 hefteyî maneno. Lerch îtya de kurdan de qiseykeno, înan ra hem derheqî rewşê Kurdîstan ê o wext ê cematkî û sosyolojî de malumat geno, hem zî kurdkî (kurmanckî/kirdkî) metnanî folklorî arêdano.Peter Lerch na xebatê xo yê Roslow sero yew rapor dano Akademîyî Qralîyet yê Zanayîye qisimî Tarîx - Ziwanzanî. O no rapor de ziwan, kultur û cematî Kuristan sero û xebatê xo sero malumat dano Akademî. Na xebatê Peter Lerchî cuwa pey sey kîtab yena neşir kerdiş.Seyîdxan Kurij derheqê xebatê Peter Lerch yê Kurdolojî de cigêrayiş viraşt û nê metnî kirdkî transkirîpeyî alfabeya latînî kerdî. Seyîdxan na xebatê xo de 2 cîlt kîtabî Peter Lerch çapî almankî esas girewtî. Peter Lerch 19. yüzyılda Kurdoloji dalında bilimsel çalışmalar yapan ve bu çalışmalarını yayınlatan Rus bilim adamlarının ilklerindendir. Peter Lerch 1850`li yıllarda Petersburg`da Krallık Bilim Akademisi Tarih - Filoloji bölümünü`de çalışmıştır.Peter Lrech Akademinin verdiĝi görev üzerine 1856 yılının ilkbaharında Roslow' a yerleştirilmiş savaş esiri Kürtler ile birlikte 11 hafta yaşıyor. O burada kaldıĝı sürede buradakî Kürtlerden ö dönemin Kurdistan`ının toplumsal yapısı ve sosyolojisi üzerine bilgiler alıyor ve burada Kürtçe (Kurmanci ve Kırdki) folklorik metinler topluyor.Peter Lrech Roslow'daki çalışmaları üzerine Krallık Bilim Akademisinin Tarih - Dilbilim bölümüne bir rapor sunuyor ve çalışmalarını daha sonra .,Forschungen über die Kurden und die Iranischen Nordchaldıer (Kürtler ve İrani Kuzey Keldaniler Üzerine Araştırmalar), Band I, II St. Petersburg, 1857, (Yeni Baskı: Amsterdam 1979), adı ile kitaplaştırıyor.Araştırmacı yazar Seyîdxan Kurij Peter Lerch`ın kurdoloji çalışmaları konusunda özel bir araştırma yaptı . Seyîdxan bu çalışmada Peter Lerch`ın kitabının Almanca baskısını esas aldı.