Deli Görünüşlü Akıllı Behlül Danende

Hayrettin İvgin

Deli Görünüşlü Akıllı Behlül Danende Kitap Açıklaması Fıkra kahramanı Behlül; Arap sözlü edebiyatının akıllı, becerikli ama bir o kadar da düzene ters, muhalif bir tipidir. Geniş bir şöhrete sahiptir. Onun fıkraları daima yaşlılarımızın meclis sohbetlerine konu olmuş, gençler ise daima bu fıkralara ibretli nasihatler gibi bakmıştır. Kaynaklarda ve halk arasında "Behlül Dana, Behlül Dane, Pehlül, Behlül Divane Behlül Birdane" gibi çeşitli söyleyişlerle anılır. Behlül Dânende için kaynaklar; onun Harun Reşid'in kardeşi, ağabeyi, danışmanı, amcasının oğlu, yeğeni, nedimi olduğunu söyler. Her ne olursa olsun ukalâ-yi mecânînden olan Behlül Dânende, Abbasî halîfesi Hârûnürreşid ile olan ilişkisinden dolayı "Behlül-er Reşid' diye de anılır. Behlül başlangıçta saf ve deli değildi. Sonradan ilâhî cezbeye tutularak kendinden geçtiğine ve nefsinin tamamıyla silinip gittiğine inanılır. Yarı deli haline gelmesine rağmen sözleri ve nükteleri iğneleyici, davranışları anlamlı ve ikaz edicidir. Behlül Dânende fıkralarında sosyal ve siyasî nükte, eğitici fikirler daha çok dikkati çekmektedir. Bu nedenle, Behlül Dânende, bu dünyada; kavgacı ruhlu, korkusuz, halk ve adalet yolunda can ve baş veren, olumsuz kişilerin kusurlarını yüzlerine vuran bîr kahraman tipidir.